Volume procenten bij mengen van dranken

De volgende (onjuist vereenvoudigde) formule berekent de hoeveelheid liters zuiver water en liters ethanol 96% die nodig zijn voor een bepaalde hoeveelheid drank met een bepaald percentage alcohol:

$$W = \left(\frac{T * P}{ 100}\right) \times \frac{1}{0,96} $$

of korter:

$$ W = \frac{T * P}{ 96} $$

waarbij T staat voor de Totale hoeveelheid product (in liters); P voor het Percentage alcohol in product (in %Vol.); en W voor de berekende hoeveelheid benodigd water (in liters). Het getal 96 staat voor het aantal volume procent ethanol. Een oplossing met dit percentage ethanol staat bekend als "zuivere alcohol". Omdat ethanol hygroscopisch (wateraantrekkend) is, kan een hoger percentage vrijwel niet worden gefabriceerd. Ga je mengen met een lichtere concentratie alcohol, geef dan een ander getal op.

Voor de liters benodigde ethanol 96 %Vol (E) berekenen we eenvoudigweg de restant aan te vullen hoeveelheid:

$$ E = T - W$$

Zo eenvoudig als hierboven geschetst is het echter niet. We hebben bij het mengen van alchohol en water te maken met zogenaamde volumecontractie; dit is het verschijnsel dat het mengsel van twee stoffen een hogere dichtheid heeft dan de som van beide. Bij gebruik van bovenstaande formule zou T in de praktijk lager pakken dan was ingevuld in de formule. Het verschil kan makkelijk oplopen tot 10% of meer!

Een discussie over dit onderwerp vind je op https://chemistry.stackexchange.com/questions/124818/taking-volume-contraction-into-account-when-mixing-water-with-ethanol

Een geweldig handige tool om direct mee aan de gang te gaan is: planetcalc.com/1481

HL ad 100%

De hoeveelheid alcohol die op voorraad is in een accijnsgoederen plaats (AGP) wordt uitgedrukt in HL ad 100%. Dit is het aantal hectoliters pure (100%) alcohol. Wanneer accijnsgoederen uit de AGP worden verplaatst, dan moet hierover accijns worden betaald. Het heen weer rekenen van van volume procenten naar HL ad 100% gaat zo:

$$ HL = \frac{ L_p * Vol_a }{ 10.000 }$$

en

$$ Vol_a = \frac{ 10.000 } { L_p / HL } $$

waarbij HL staat voor HL ad 100%; L_p voor het aantal liters product; en Vol_a voor het volume procent alcohol in het product.

Voorbeeld 1

Stel je hebt 5 vaten van 40 liter gedistilleerd 35% staan. Je 'latente' accijnsverplichting wordt dan berekend over:

HL ad 100% = (200*35)/10.000 = 0.7

De accijns over sterke dranken was in 2019 1686,- Euro per HL ad 100%. In dat geval was dus de latente accijnsverplichting van 1180,20 Euro.

Voorbeeld 2

Je bottelt 100 flessen van elk een liter jenever van 35%. Je haalt dan 0,35 HL ad 100% procent uit de AGP. Hierover zou je in 2019 1686*0,35=590,10 Euro accijns aan de douane/belasting moeten betalen.

Voorbeeld 3

Je hebt een batch van 40,8 liter. Van alle gebruikte grondstoffen weet je dat het totaal 0,1404 HL ad 100% is. Het resulterende volume percentage alcohol is dan:

vol % alcohol = 10.000 / (40,8/0,1404 ) = 34,41 

Bovenstaande berekening is erg handig om te gebruiken in bijvoorbeeld een spreadsheet, zodat je heel eenvoudig stap voor stap water of alcohol kunt bijmengen om tot een rond getal volume procent in de drank te komen.